Γεμάτος προκλήσεις παραμένει ο δρόμος προς την ομαλότητα παρά το πράσινο φως που άναψαν οι επιστήμονες στην πολιτική ηγεσία για την εφαρμογή της Δεύτερης Φάσης της χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων από την 21η Μαΐου. Η άριστη επιδημιολογική εικόνα με τα σχεδόν μηδενικά κρούσματα, ο χαμηλός δείκτης μεταδοτικότητας του ιού και η επάρκεια του συστήματος υγείας, είναι ο συνδυασμός που ξεκλείδωσε την πόρτα για την υλοποίηση της δεύτερης φάσης του κυβερνητικού σχεδιασμού για άρση των απαγορεύσεων. Την ίδια όμως ώρα, αυτή η πολύ καλή εικόνα είναι και ο λόγος για τον οποίο κανένας δεν επιθυμεί να πάρει το ρίσκο αποφάσεων που θα διακυβεύσουν ό,τι έχει κτιστεί το τελευταίο τρίμηνο.
Ο φόβος του πισωγυρίσματος ήταν που ανέτρεψε την κατ᾽αρχήν απόφαση της προηγούμενης βδομάδας για άνοιγμα των σχολείων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, γιατί κρίθηκε ότι μια τέτοια κίνηση θα θέσει σε κίνδυνο τη μεγάλη προσπάθεια σε ό,τι αφορά το υγειονομικό κομμάτι και επιπλέον θα βάλει την κυβέρνηση σε περιπέτειες.
Η επιστροφή στα σχολεία όλων των μαθητών, από την προδημοτική μέχρι το λύκειο, ήταν το ιδεατό σενάριο γιατί θα απελευθέρωνε χιλιάδες γονείς που ανήκουν στις πλέον παραγωγικές ομάδες να επιστρέψουν στις εργασίες τους και να δώσουν ώθηση στην οικονομία, που τόσο έχει ανάγκη. Ωστόσο, στη σύσκεψη της Παρασκευής κρίθηκε ότι ο λιγοστός ωφέλιμος εκπαιδευτικός χρόνος δεν άξιζε το ρίσκο μιας τόσο δραστικής απόφασης και ακολούθησαν δεύτερες σκέψεις. Οι ρυθμίσεις που έγιναν στην εκπαίδευση δημιουργούν εκ των πραγμάτων πρακτικά ζητήματα και συντηρούν την αναστάτωση για εκατοντάδες μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς.
Πολλαπλές προκλήσεις, ίσως και περισσότερες από την παιδεία, έχει και ο δρόμος που οδηγεί στην επαναλειτουργία των αεροδρομίων, βήμα το οποίο θεωρείται ορόσημο στο πλάνο εξόδου από την κρίση. Κυβέρνηση, επιστήμονες αλλά και οι παράγοντες της οικονομίας, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια αντίφαση και ένα μεγάλο δίλημμα. Η επιθυμία για αξιοποίηση της καλής φήμης που έχει η Κύπρος ως προς τη διαχείριση του υγειονομικού μέρους της κρίσης για προσέλκυση τουριστών, προσκρούει στην έντονη ανησυχία ότι κάτι τέτοιο μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο έως και καταστροφικό.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τα αεροδρόμια, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η επαναλειτουργία τους θα είναι σταδιακή και σίγουρα η αρχή θα γίνει με αφίξεις από χώρες με επιδημιολογική εικόνα παρόμοια με αυτήν της Κύπρου, όπως είναι η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Αυστρία και άλλες. Οι αυξημένοι κίνδυνοι «εισαγωγής» νέων περιστατικών, η μεγάλη συγκέντρωση ταξιδιωτών και εργαζόμενων στους χώρους του αεροδρομίου και η στενή επαφή στα αεροπλάνα, είναι παράγοντες που απαιτούν πολύ αυστηρά πρωτόκολλα, τα οποία εξυπακούουν και μεγάλο οικονομικό κόστος για τις επιχειρήσεις.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ενώπιόν του τα σενάρια της επόμενης μέρας γύρω από αυτό το ζήτημα, το οποίο αποτελεί αντικείμενο πολιτικού και τεχνοκρατικού προβληματισμού.
Το εύρος των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας, οι αποστάσεις που πρέπει να τηρούνται, ο ανώτατος αριθμός επισκεπτών, ο τρόπος διαχείρισης περιστατικών κορωνοϊού, είναι μερικά από τα ζητήματα που θα κρίνουν τις εξελίξεις στο μείζον θέμα του τουρισμού, λόγω των οικονομικών επιπτώσεων που προκαλούν στις επιχειρήσεις της ξενοδοχειακής βιομηχανίας, στον κλάδο της εστίασης και ευρύτερα στην τουριστική βιομηχανία.
Οι χειρισμοί του σύνθετου ζητήματος της επαναλειτουργίας των αεροδρομίων, του ανοίγματος των ξενοδοχείων και ευρύτερα του τουρισμού θα είναι συμβατό και με το μη δεσμευτικό ευρωπαϊκό πλάνο της Κομισιόν, αλλά έτοιμες συνταγές και μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Ο οδικός χάρτης της ΕΕ επιτρέπει στο κάθε κράτος-μέλος να πάρει τις δικές του αποφάσεις, αναλόγως και της κατάστασης που επικρατεί στην εν λόγω χώρα.
Ο υπουργός Yγείας Κωνσταντίνος Ιωάννου έδωσε οδηγίες για σύσταση υποομάδων από μέλη της επιστημονικής ομάδας, προκειμένου να μελετήσουν τα δεδομένα και να ετοιμάσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τα πρωτόκολλα που θα ισχύουν στους χώρους που επαναλειτουργούν με την τρίτη Φάση.
Συγκεκριμένα η τρίτη Φάση (με βάση τον κατ᾽αρχήν προγραμματισμό) τίθεται σε ισχύ στις 9 Ιουνίου, προβλέπει σταδιακή και υπό όρους επαναλειτουργία των αεροδρομίων και αεροπορικών εταιρειών, των λιμανιών και εξυπηρέτηση κρουαζιερόπλοιων. Την ίδια περίοδο θα αρχίσει η επαναλειτουργία ξενοδοχείων, θα επιτρέπεται η πρόσβαση στις παραλίες, θα αρχίσουν ξανά οι υπηρεσίες εστίασης (εξυπηρέτηση και σε εσωτερικούς χώρους), θα επαναλειτουργήσουν τα θέατρα και σινεμά ανοιχτού χώρου, τα γυμναστήρια, αθλητικά πρωταθλήματα (χωρίς φιλάθλους). Επαναλειτουργούν επίσης τα εμπορικά κέντρα και πολυκαταστήματα.
Ο σχεδιασμός της αποκλιμάκωσης των περιοριστικών μέτρων για επιστροφή στην κανονικότητα βασίστηκε στην πρώτη αξιολόγηση της επιδημιολογικής εικόνας, το τέλος του Απριλίου, σύμφωνα με την οποία, η πανδημία ελέγχθηκε επαρκώς λόγω της εφαρμογής συνδυασμού αυστηρών μέτρων (ανίχνευση και απομόνωση θετικών περιστατικών, καραντίνα επαφών θετικών περιστατικών, κλείσιμο σχολείων, απαγόρευση συναθροίσεων, κλείσιμο συνόρων, διακοπή οικονομικής δραστηριότητας σε πολλούς τομείς πλην των ουσιωδών για την κρατική λειτουργία κ.α.). Η διαδικασία της αποκλιμάκωσης των περιοριστικών μέτρων λαμβάνει υπόψη τα πιο πάνω δεδομένα και σύμφωνα με το πλάνο που καταρτίστηκε, ανά πάσα στιγμή μπορεί να αποφασιστεί η επαναφορά περιοριστικών μέτρων σε περίπτωση που παρατηρηθεί ανησυχητική διασπορά του ιού. Το πλάνο διαχείρισης προσαρμόζεται συνεχώς στη βάση των επιδημιολογικών δεδομένων και ζητούμενο είναι η σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας χωρίς ωστόσο, να λαμβάνονται αχρείαστα ρίσκα. Σημαντικός άξονας του σχεδιασμού είναι και η κατάλληλη προετοιμασία για ενίσχυση της ικανότητας αντιμετώπισης μιας ενδεχόμενης νέας έξαρσης του ιού στο μέλλον.
Ο φόβος νέας έξαρσης του ιού και η ανοσία
Το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσον θα υπάρξει ή όχι επανεμφάνιση του ιού το φθινόπωρο. Επί του παρόντος κανένας δεν είναι σε θέση να δώσει μια σαφή απάντηση και η συζήτηση απασχολεί τους επιστήμονες σε παγκόσμιο επίπεδο, γιατί είναι κάτι που θα καθορίσει και το σχεδιασμό για τους επόμενους μήνες.
Ο καθηγητής Μοριακής Ιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Λεόντιος Κωστρίκκης, παραπέμπει στη διεθνή βιβλιογραφία, σύμφωνα με την οποία υπάρχουν τρία σενάρια. Το καλό σενάριο θέλει τον κορωνοϊό να υποχωρεί οριστικά και να μην επανεμφανίζεται, το κακό σενάριο σύμφωνα με το οποίο θα υπάρξουν αναζωπυρώσεις του ιού και το χειρότερο σενάριο για ύπαρξη δεύτερου κύματος του ιού στην έκταση που ήταν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.
«Προσωπικά εκτιμώ ότι η συμπεριφορά του ιού θα κινηθεί στο πρώτο σενάριο, δηλαδή να υποχωρήσει οριστικά και να μην επανεμφανιστεί», δηλώνει στον «Φ» ο καθηγητής Κωστρίκκης και εξηγεί ότι κάτι τέτοιο συνέβη και με τους δύο προηγούμενους ιούς της οικογένειας των κορωνοϊών, του SARS1 που εμφανίστηκε πριν 20 χρόνια και του MERS, δέκα χρόνια αργότερα. «Το σημαντικότερο από όλα είναι ότι μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο θα πρέπει πάντοτε να είμαστε σε εγρήγορση και να μην ξεχνούμε την ύπαρξη αυτού του ιού, ώστε σε περίπτωση επανεμφάνισης να είμαστε έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε», συμπληρώνει ο κ. Κωστρίκκης. «Θα κάνουμε πολύ καιρό να αγκαλιαστούμε, να φιληθούμε, δημιουργείται μια νέα κουλτούρα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις των ανθρώπων», καταλήγει.
Μια άλλη συζήτηση έχει να κάνει με την ανοσία που αποκτά ο πληθυσμός στο πέρασμα ενός ιού, η οποία λειτουργεί σαν ασπίδα για τη συνέχεια. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι στην Κύπρο τα επίπεδα ανοσίας στον πληθυσμό είναι χαμηλά λόγω του άμεσου εγκλεισμού των κατοίκων και των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν. Κανένας όμως δεν έχει εικόνα για το εύρος της ανοσίας στην Κύπρο που θα βοηθήσει για τον καλύτερο σχεδιασμό για τη συνέχεια, εάν υπάρξει ανάγκη. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Υγείας προγραμματίζει τη διενέργεια μελετών και τεστ με αντισώματα ώστε οι επιστήμονες να έχουν μια ενδεικτική αποτύπωση της κατάστασης που επικρατεί στην κοινότητα. «Σίγουρα έχουμε περισσότερη εμπειρία και είμαστε πιο καλά προετοιμασμένοι» δηλώνει στον «Φ» ο παθολόγος-λοιμωξιολόγος Κώστας Κωνσταντίνου, της επιστημονικής ομάδας του υπουργείου Υγείας, ο οποίος τονίζει ότι το πόσο προετοιμασμένος είναι κάποιος να αντιμετωπίσει έναν ιό, εξαρτάται ασφαλώς και από το εύρος του κύματος της επιδημίας ή της πανδημίας».
Γι’ αυτόν τον λόγο ο δρ Κωνσταντίνου σημειώνει ότι είναι σημαντικό τα βήματα αποκλιμάκωσης των περιορισμών να είναι αργά και σε ελεγχόμενο βαθμό. «Εάν χαλαρώσουμε απότομα τα μέτρα και έχουμε μια έξαρση του ιού με πολλά περιστατικά, τότε θα συμβεί αυτό που αποτρέψαμε», συμπληρώνει ο δρ Κωνσταντίνου και υποστηρίζει ότι η κατάσταση στην Κύπρο τέθηκε υπό έλεγχο λόγω της άμεσης λήψης δραστικών μέτρων.
Κέρφιου και sms τέλος από την Πέμπτη
Πέραν της εκκρεμότητας για την επιστροφή μαθητών στα σχολεία, η δεύτερη φάση που καλύπτει την περίοδο από 21 Μαΐου μέχρι 8 Ιουνίου αναμένεται να εφαρμοστεί κανονικά όπως προβλέπει ο σχεδιασμός. Έτσι, εάν δεν υπάρξουν δραστικές ανατροπές, από την προσεχή Πέμπτη καταργούνται πλήρως τα SMS και επιτρέπονται συναθροίσεις μέχρι 10 άτομα. Ελεύθερη θα είναι η διακίνηση σε πάρκα, ανοικτούς παιχνιδότοπους, πλατείες, μαρίνες κτλ, νοουμένου ότι οι συναθροιζόμενοι δεν θα υπερβαίνουν τους 10. Καταργείται επίσης η απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 10 το βράδυ μέχρι τις 6 το πρωί.
Από την Πέμπτη ανοίγουν τα κομμωτήρια, τα κουρεία και τα ινστιτούτα αισθητικής. Ανοίγουν επίσης τα εστιατόρια και άλλες υπηρεσίες εστίασης που θα επιτρέπεται να εξυπηρετούν μόνον σε εξωτερικούς χώρους.
Από 1η Ιουνίου θα επιτρέπεται ο εκκλησιασμός και άλλες μορφές θρησκευτικής λατρείας σε εκκλησίες, τεμένη και άλλους θρησκευτικούς χώρους, νοουμένου ότι θα τηρούνται τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Τα ίδια μέτρα θα ισχύουν για γάμους, βαφτίσεις και κηδείες. Από 1η Ιουνίου επιτρέπεται η επαναλειτουργία βιβλιοθηκών, μουσείων, αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων, πρακτορεία στοιχημάτων. Τα λιμάνια τίθενται σε πλήρη λειτουργία με εξαίρεση την αποβίβαση επιβατών από κρουαζιερόπλοια. Ανοικτό είναι το ενδεχόμενο επίσπευσης της άρσης ορισμένων περιορισμών κατά μερικές ημέρες, κάτι το οποίο θα οριστικοποιηθεί την προσεχή βδομάδα.
