Πηγή: philenews.com
Ως χώρα, ως κοινωνία, διανύουμε μια δύσκολη περίοδο, «βομβαρδιζόμαστε» από διάφορες πλευρές. Πέρα από την υγεία όμως, αυτό που πιθανό να επηρεάζει περισσότερο τον καθένα μας είναι οι οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού. Για πολλούς, η ασφάλεια της μόνιμης εργασίας είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν γιατί είτε απειλείται η θέση τους, είτε έχουν ήδη περάσει στη μεγάλη ουρά των ανέργων η οποία αναμένεται να αυξηθεί την επόμενη περίοδο. Πώς όμως αυτό επηρεάζει την ψυχολογία των πολιτών και ποιες λύσεις μπορούν να προταθούν; Μας απαντά ο ψυχολόγος Χάρης Βασιλειάδης.
Ποιες είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της ανεργίας;
Η ανεργία είναι μια μεγάλη απώλεια που συνήθως ακολουθεί περίοδος πένθους. Απώλεια της καθημερινότητας, του ελέγχου ζωής και της οικονομικής ανεξαρτησίας. Μπορεί να δημιουργήσει κατάθλιψη, αύξηση του άγχους λόγω της αβεβαιότητας, προβλήματα στον ύπνο, έντονο θυμό, πιθανή κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών και αλλαγές στη σωματική ευεξία. Επίσης επηρεάζει την αυτοεκτίμηση, τις σχέσεις με οικογένεια και φίλους και μειωμένη ικανοποίηση από την ζωή.
Η αβεβαιότητα δημιουργεί άγχος. Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι το άγχος έχει γίνει παθολογικό;
Είναι πιθανό να υπάρχουν μερικά από τα ακόλουθα συμπτώματα, τα οποία πείθουν το άτομο ότι δεν μπορεί να εργαστεί, τουλάχιστον «όχι ακόμη»: κούραση τον περισσότερο χρόνο, συναισθηματική αναστάτωση, να αρρωστά περισσότερο από ό,τι συνήθιζε π.χ πονοκεφάλους, να αισθάνεται συχνά ζάλη όταν ανησυχεί, να νιώθει αβοήθητος και ανίκανος να αντιμετωπίσει την κατάσταση κ.λπ.
Πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί τις αρνητικές σκέψεις αυτή την περίοδο;
Ένας από τους βασικούς κινδύνους για την κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της ανεργίας είναι η τάση να «κολλάει» κάποιος ή να εστιάζεται επανειλημμένα σε αρνητικές σκέψεις, όπως «γιατί συμβαίνει αυτό σε μένα;». «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι είμαι σε αυτή την κατάσταση ». Αυτές οι σκέψεις απομονώνουν το άτομο από τους άλλους ανθρώπους, το κάνουν πιο παθητικό, τα βλέπει όλα αρνητικά και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Το άτομο μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του αφιερώνοντας 30 λεπτά κάθε μέρα, όπου μπορεί να καταστροφολογεί όσο παράξενο και να ακούγεται. Έτσι θα χρησιμοποιεί τον ελεύθερο χρόνο δημιουργικά. Ρωτήστε τον εαυτό σας εάν οι αρνητικές σκέψεις θα σας βοηθήσουν πραγματικά. Ίσως νομίζετε ότι θα σας βοηθήσουν να βρείτε μια λύση αλλά οι αρνητικές σκέψεις δεν βοηθούν απολύτως σε τίποτα, «βάζουν χειροπέδες» και μπλοκάρουν.
Κάποιος τώρα που είναι άνεργος έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο. Πώς τον διαχειρίζεται;
Χωρίς δραστηριότητες θα νιώσει ότι δεν υπάρχει τίποτα να κάνει, ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει και ότι δεν υπάρχει τρόπος να βοηθήσει τον εαυτό του. Είναι καλό να υπάρχει καθημερινό πρόγραμμα με δραστηριότητες και στόχους για να κρατήσει τον εαυτό του απασχολημένο. Ένα μέρος κάθε μέρας μπορεί να αφιερωθεί στην αναζήτηση εργασίας και ένα μέρος μπορεί να επικεντρωθεί σε άλλους τομείς όπως την άσκηση, οικογενειακές δραστηριότητες, εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, κοινωνικοποίηση και άλλες δραστηριότητες. Είναι πολύ σημαντικό για την ψυχική υγεία να παραμείνει κάποιος ενεργός γιατί θα νιώθει καλύτερα με τον εαυτό του και αυτό μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Πώς επηρεάζει η ανεργία τον γάμο / συντροφικές σχέσεις;
Σε ορισμένους γάμους μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα καθώς οι άνθρωποι αισθάνονται πιο απογοητευμένοι, διαφωνούν περισσότερο ή αποσύρονται. Ωστόσο, ορισμένοι γάμοι ενδέχεται να βελτιωθούν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καθώς οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι ο σύζυγός τους μπορεί να είναι πηγή υποστήριξης και κατανόησης.
Πώς μπορεί να βοηθήσει κάποιος ένα μέλος της οικογένειας που είναι άνεργος;
Ακούστε τους. Είναι δύσκολο να χάσεις τη δουλειά σου, αλλά είναι πιο δύσκολο να χάσεις την υποστήριξη των ανθρώπων γύρω σου. Μπορείτε να βοηθήσετε το μέλος της οικογένειάς σας προσκαλώντας τους να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, βοηθώντας τα να αναπτύξουν ένα βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχέδιο δράσης, ρωτήστε τους πως μπορείτε να γίνετε πιο υποστηρικτικοί και να τους ενισχύσετε σε κάθε βήμα προς τα εμπρός αυτή την δύσκολη περίοδο της αβεβαιότητας.
Η ανεργία επηρεάζει την αυτοεκτίμηση;
Πολλοί άνεργοι ντρέπονται και κρύβονται από τους άλλους. Η ανεργία δυστυχώς είναι μέρος της ζωής. Δεν φταίνε αυτοί που έμειναν χωρίς δουλειά λόγω κορωνοϊού. Όλοι γνωρίζουμε πολλούς ανθρώπους αυτή τη στιγμή που είναι άνεργοι. Οι πραγματικοί φίλοι θα θέλουν να υποστηρίξουν και μπορεί να έχουν επαφές που μπορούν να βοηθήσουν. Βοηθά να περιποιηθεί κάποιος τον εαυτό του με το σεβασμό και τη φροντίδα που θα έδινε σε έναν καλό φίλο.
Ίσως είναι καλή η στάση να αποδεχτούμε τι δεν μπορούμε να αλλάξουμε και να αλλάξουμε αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε; Τι συμβουλές θα δίνατε στους συμπατριώτες μας που είναι χωρίς δουλειά;
Η ζωή είναι συχνά γεμάτη με αδικία, δυσάρεστα και απροσδόκητα γεγονότα. Μερικά από αυτά μπορούμε να τα αλλάξουμε και μερικά δεν μπορούμε. Δεν μπορείτε να αλλάξετε το γεγονός ότι χάσατε τη δουλειά σας. Μπορείτε όμως να αλλάξετε τον τρόπο που περνάτε το χρόνο σας, τι κάνετε σε αυτήν την περίοδο της ζωή σας και πώς το σκέφτεστε. Η αποδοχή ότι συνέβη κάτι δεν σημαίνει ότι είναι εντάξει. Απλώς σημαίνει ότι το αναγνωρίζετε. Μπορεί να είναι πολύ άδικο, αλλά τώρα πρέπει να αποφασίσετε τι θα κάνετε. Για παράδειγμα, το να σκέφτεστε το παρελθόν θα σας κάνει πιο καταθλιπτικούς. Η αναζήτηση εργασίας, η βελτίωση της σχέσης σας με τα μέλη της οικογένειας και η τακτική άσκηση μπορούν να συμβάλoυν στην βελτίωση της διάθεσής σας, ενώ παράλληλα χρησιμοποιείστε τον ελεύθερο σας χρόνο παραγωγικά και δημιουργικά.
Ο Χάρης Βασιλειάδης είναι Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής, harisvpsy@gmail.com