Η εισαγωγή διατάξεων για τα δημοτικά απόβλητα, η εφαρμογή τους από τις Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, η θέσπιση αδικημάτων σε περίπτωση παράβασης τους και η παροχή δυνατότητας εξώδικης ρύθμισης των αδικημάτων αυτών, προβλέπονται μέσα από τροποποίηση του νομοσχεδίου περί αποβλήτων νόμος που συζητείται στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με τις «Επισκοπήσεις της Εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας και Πολιτικής της ΕΕ στην Κύπρο», οι αρμόδιες Αρχές θα πρέπει να πραγματοποιήσουν σημαντική επένδυση στην ανακύκλωση και τη χωριστή συλλογή κατά τα επόμενα έτη, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 2020 για αύξηση σε 50% του ποσοστού ανακύκλωσης και μέχρι το 2035 σε 65%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε «Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης έγκαιρης προειδοποίησης για τα κράτη μέλη που κινδυνεύουν να μην επιτύχουν τον στόχο για την επαναχρησιμοποίηση / ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων για το 2020», στην οποία καθορίζονται οι δράσεις προτεραιότητας για την Κύπρο, με στόχο τη συμμόρφωση της με τους στόχους ανακύκλωσης για το 2020 και για την περίοδο μετά το 2020. Το σχέδιο διαχείρισης δημοτικών στερεών αποβλήτων του 2015 θέτει σε προτεραιότητα τη χωριστή συλλογή και θεσπίζει οικονομικά μέτρα, όπως φόρο ταφής, επέκταση της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και συστήματα πληρωμής κατά την απόρριψη.
Ωστόσο, ο ρυθμός εφαρμογής είναι αρκετά αργός. Η Κύπρος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες ως προς την εφαρμογή της σχετικής πολιτικής της ΕΕ για τα απόβλητα και την εκπλήρωση των στόχων της για το 2020. Αυτό οφείλεται κυρίως: (α) στην έλλειψη συστημάτων υποδομής και συλλογής για ανακυκλώσιμα υλικά και για την εκτροπή των βιοδιασπώμενων αποβλήτων από χώρους υγειονομικής ταφής, και (β) στην έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων διοικητικών επιπέδων και στην έλλειψη ικανότητας σε τοπικό επίπεδο. Για την αντιμετώπιση αυτών των αδυναμιών έχουν ληφθεί κάποια μέτρα, όπως μεταξύ άλλων το υπό εξέλιξη πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων και τεχνικής βοήθειας για τη δημόσια διοίκηση, τις τοπικές Αρχές, τα ενδιαφερόμενα μέρη και το κοινό. Επίσης, η προγραμματισμένη θέσπιση νομοθετικών μέτρων που θα προβλέπουν την εκχώρηση αρμοδιοτήτων στις τοπικές Αρχές για την καθιέρωση συστημάτων χωριστής συλλογής αναμένεται επίσης να συμβάλει στη βελτίωση της κατάστασης. Οι στόχοι του 2010 και του 2013 για την εκτροπή των βιοδιασπώμενων αστικών αποβλήτων από χώρους υγειονομικής ταφής δεν επιτεύχθηκαν, και μάλιστα με σημαντική απόκλιση. Λόγω της διαρκούς αναθεώρησης των περιορισμών για την υγειονομική ταφή των αστικών αποβλήτων, θα πρέπει να καταβληθούν επιπλέον σημαντικές προσπάθειες για τον περιορισμό της υγειονομικής ταφής μόνο σε υπολειμματικά απόβλητα έως το 2035 (10% κατ’ ανώτατο όριο). Η Κύπρος δεν φορολογεί τους χώρους υγειονομικής ταφής ή τις μονάδες μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας κι ως εκ τούτου δεν υπάρχει οικονομικό κίνητρο για την ανακύκλωση.
«Κινείται προς την ορθή κατεύθυνση»
Η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) θεωρεί ότι το νομοσχέδιο, με τίτλο «Ο περί Αποβλήτων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2020», κινείται προς την ορθή κατεύθυνση υλοποίησης των δράσεων προτεραιότητας που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα. Επιπρόσθετα, η ΟΠΟΚ θεωρεί ότι το νομοσχέδιο κινείται προς την ορθή κατεύθυνση διασφάλισης των αναγκαίων κοινοτικών κονδυλίων από το Ταμείο Συνοχής για την υλοποίηση έργων τεχνοοικονομικής ενίσχυσης των Αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, τα οποία αφορούν την καθιέρωση συστημάτων χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων. Συνεπώς, η ΟΠΟΚ εισηγείται την ψήφιση του νομοσχεδίου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.