Θετικά αλλά και αρνητικά εντοπίζει στην έκθεσή της η Κομισιόν για την Κύπρο, κρίνοντας ότι η χώρα εισήλθε στην κρίση του COVID-19 με ευπάθειες που συνδέονται με το εξωτερικό, τον ιδιωτικό τομέα, το δημόσιο χρέος και τα υψηλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η σταθερότητα του τραπεζικού τομέα βελτιώθηκε τα τελευταία χρόνια με αξιοσημείωτες μειώσεις στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL), κατά την περίοδο 2018-2019, σημειώνει η Κομισιόν. Το 2020, οι αυξήσεις του δείκτη NPL, ήταν περιορισμένες, λόγω των πωλήσεων και των διαγραφών περιουσιακών στοιχείων, αλλά ο δείκτης μπορεί να αυξηθεί περισσότερο το 2021, με την άρση του μορατόριουμ για την αποπληρωμή χρέους.
H Κομισιόν δημοσίευσε χθες τη γνωμοδότησή της για την οικονομία της Κύπρου, στο πλαίσιο του μηχανισμού προειδοποίησης του Συμβουλίου και την έκθεση παρακολούθησης για τη χώρα. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος συνεχίζει να αντιμετωπίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, ιδίως με πολύ υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, που επιβαρύνουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα, το υψηλό χρέος του ιδιωτικού τομέα, το δημόσιο και το εξωτερικό χρέος, σε ένα πλαίσιο μέτριας δυνητικής ανάπτυξης.
Για την ΚΕΔΙΠΕΣ
Χτυπάει καμπανάκι για την ΚΕΔΙΠΕΣ η Κομισιόν, αντιλαμβανόμενη σημαντικές προκλήσεις στο μέλλον, όπως για παράδειγμα την πιθανή αδυναμία της να εξοφλήσει πλήρως την υπόλοιπη κρατική ενίσχυση (περίπου €3,2 δισ.) έως το 2028. Στην έκθεση σημειώνεται ότι η διοίκηση της ΚΕΔΙΠΕΣ αποφάσισε να κλείσει συζητήσεις σχετικά με τη διάθεση περιουσιακών στοιχείων, λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί στην αγορά, εν μέσω της πανδημίας. Πέρα από τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η Κομισιόν βλέπει ότι η ΚΕΔΙΠΕΣ αντιμετωπίζει καθυστερήσεις για την ολοκλήρωση της οργανωτικής δομής της. Η σύμβαση παροχής υπηρεσιών δανείου δεν έχει ακόμη συναφθεί και εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα προσωπικού.
Αποτυχία το Εστία
Η Κομισιόν αναφέρεται και στην αποτυχία του σχεδίου Εστία, σημειώνοντας ότι ολοκληρώθηκαν συνολικά 6.441 αιτήσεις, που αντιστοιχούν σε δάνεια περίπου €1,3 δισ. (περίπου 40% του αρχικά εκτιμηθέντος ποσού). Αν και πολλοί παράγοντες μπορεί να ευθύνονται για τη χαμηλή ζήτηση του σχεδίου, η Κομισιόν παρατηρεί ότι ένα βασικό πρόβλημα ήταν η απροθυμία πολλών οφειλετών να αποκαλύψουν τον πλούτο που διαθέτουν μέσω των περιουσιακών τους στοιχείων (όπως απαιτείται από τις οδηγίες εφαρμογής) και ουσιαστικά αυτοί θεωρείται ότι αποτελούν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, οι επιπτώσεις της κρίσης Covid-19 είναι επίσης ορατές στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι τράπεζες σημείωσαν ζημιές το πρώτο εξάμηνο του 2020, καθώς αυξήθηκαν οι προβλέψεις, η πιστωτική δραστηριότητα σταμάτησε και αναβλήθηκαν σημαντικές πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL). Η κεφαλαιακή θέση των τραπεζών επιδεινώθηκε κατά μέσο όρο.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές είναι αρνητικοί και περιλαμβάνουν αρνητικές επιπτώσεις στη συλλογή εσόδων, λόγω μιας ύφεσης που είναι πιο έντονη ή πιο διαρκής από ό,τι αναμενόταν και λόγω του πιθανού κόστους των πρόσθετων μέτρων πολιτικής. Επίσης, σημειώνεται η έκθεση του κράτους σε σαφείς και έμμεσους ενδεχόμενους κινδύνους, που σχετίζονται με το Εθνικό Σύστημα Ασφάλισης Υγείας και τον χρηματοοικονομικό τομέα.
Αποπληρωμή χρέους ESM
Η Κύπρος διατηρεί την ικανότητα να εξυπηρετεί το χρέος της προς τον ESM, συμπεραίνει η Κομισιόν, στην έκθεση παρακολούθησης, μετά το πρόγραμμα που δημοσιεύθηκε χθες. Η Κομισιόν ενημερώνει το Συμβούλιο ότι «το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί σημαντικά, αλλά προβλέπεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια, υποστηριζόμενο από βελτιωμένες δημοσιονομικές προοπτικές και αύξηση του ΑΕΠ».
«Παρά την πανδημία, η Κύπρος έχει απολαύσει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όταν προσεγγίζει τις διεθνείς αγορές και συνεχίζει να απολαμβάνει την κατάταξη επενδυτικού βαθμού από τρεις μεγάλους οργανισμούς αξιολόγησης», επισημαίνει η Κομισιόν. Σημειώνει ακόμα ότι «μεσοπρόθεσμα, οι χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους αναμένεται να περιοριστούν, με την αποπληρωμή δανείων στον ESM να μην αρχίζει μέχρι το 2025».
Σταδιακή ανάκαμψη το 2021
Η εξέλιξη της πανδημίας είναι αβέβαιη, συμπεριλαμβανομένων των κυριότερων τουριστικών αγορών της Κύπρου και ενδέχεται να χρειαστεί πολύς χρόνος για την ανάκαμψη του κλάδου, σημειώνει η Κομισιόν. «Εκτός από τον αντίκτυπο του Covid-19, η πιθανότητα μελλοντικών εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει αρνητικά την κυπριακή οικονομία, δεδομένου του στενού δεσμού της με το Ηνωμένο Βασίλειο», αναφέρει. Για το σύνολο του έτους, οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν προβλέπουν ύφεση 6,2% το 2020 και σταδιακή ανάκαμψη 3,7% και 3% το 2021 και το 2022, αντίστοιχα. Η ανεργία έχει αυξηθεί, ιδίως στον τουριστικό κλάδο, αλλά τα προσωρινά μέτρα στήριξης της απασχόλησης έχουν μέχρι στιγμής μετριάσει τον αντίκτυπο, καταγράφει η Κομισιόν. Σημειώνει δε, ότι «προκειμένου να διαχειριστεί τους κινδύνους που σχετίζονται με την πανδημία, η κυβέρνηση έχει δανειστεί εκτενώς φέτος – δημιουργώντας ένα σημαντικό απόθεμα ρευστότητας, που καλύπτει τις χρηματοδοτικές του ανάγκες για το 2020 και το 2021 και μέρος των αναχρηματοδοτικών αναγκών του έτους 2022».
Ψηλότερο ποσοστό επί του ΑΕΠ πήρε η Κύπρος από ΕΕ
Στον ορθό σχεδιασμό της κυπριακής κυβέρνησης όσον αφορά τη διαχείριση της κρίσης της πανδημίας αποδίδει το Υπουργείο Οικονομικών το γεγονός ότι η Κύπρος είναι η πρώτη χώρα αξιοποίησης των εργαλείων που προσφέρει η ΕΕ για διαχείριση της κρίσης. Σε ανακοίνωσή του, το υπουργείο αναφέρει πως από τις αρχές Σεπτεμβρίου υπέβαλε έγκαιρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αιτιολογημένο αίτημα για την εξασφάλιση δανείου ύψους €479.070.000, με σκοπό τη χρηματοδότηση κυβερνητικών σχεδίων στήριξης της απασχόλησης. Η Κύπρος, προστίθεται στην ανακοίνωση, μαζί με μόνο άλλα 3 ΚΜ έτυχε έγκρισης από την ΕΕ του μέγιστου αριθμού σχεδίων, δηλαδή οκτώ. Επίσης, μαζί με δύο ακόμη ΚΜ, θα λάβει δάνειο το ύψος του οποίου ως ποσοστό του ΑΕΠ 2019 είναι το μεγαλύτερο από τα 15 ΚΜ, δηλ. 2% του ΑΕΠ 2019, με μέσο όρο για τα 15 ΚΜ το 1,5%. Στις 17 Νοεμβρίου καταβλήθηκε η πρώτη δόση, η οποία ανήλθε στα €250 εκ. Το εναπομείναν ποσό των €229 εκ. θα καταβληθεί αρχές του 2021. Η ΕΕ προσέφυγε σε δανεισμό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές μέσω της έκδοσης ενός 5ετούς ομολόγου ύψους €150 εκ. και ενός 30ετούς ύψους €100 εκ., με ετήσιο ονομαστικό επιτόκιο της τάξης του 0.000% και 0.300%, αντίστοιχα. Το υπουργείο τονίζει ότι η Κύπρος θα επωφεληθεί επιπλέον ποσού, ύψους €3.66 εκ., δεδομένου ότι το πραγματικό καθαρό ποσό από την έκδοση του 5ετούς ομολόγου ανέρχεται στα €153.656.700. Κι’ αυτό λόγω του αρνητικού επιτοκίου δανεισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του πολύ χαμηλού κόστους δανεισμού που έχει προφανώς εξασφαλιστεί, εφόσον τα δάνεια υποστηρίζονται από ένα σύστημα εθελοντικών εγγυήσεων των ΚΜ.
Ούτε ίχνος συναίνεσης Κυβέρνησης – ΔΗΚΟ
Δεν λέει να κοπάσει η αντιπαράθεση κυβέρνησης – ΔΗΚΟ, ούτε η κόντρα του υπουργού Οικονομικών με τον πρόεδρο του κόμματος Νικόλα Παπαδόπουλο, για τα προβλήματα στην οικονομία. Όλα δείχνουν πως οι δύο πλευρές οδηγούνται σε μετωπική σύγκρουση, η οποία ίσως συμβεί κατά τη συζήτηση και την ψηφοφορία του κρατικού προϋπολογισμού στην Ολομέλεια της Βουλής, τέλη Δεκεμβρίου. Χθες, απαντώντας σε νέες επικριτικές δηλώσεις του κ. Παπαδόπουλου, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης εξέδωσε ανακοίνωση, μέσω της οποίας δηλώνει ότι ασυνατεί να παρακολουθήσει τη συλλογιστική του προέδρου του ΔΗΚΟ. Ακόμα «και τώρα που η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανακοινώνει την έγκριση του μεγαλύτερου κατά κεφαλήν ποσού στην Κύπρο από το Ταμείο SURE, λόγω των ορθών και συνεκτικών πολιτικών της κυβέρνησης για στήριξη των εργαζομένων, o πρόεδρος του ΔΗΚΟ συνεχίζει να κατηγορεί την κυβέρνηση», αναφέρει ο κ. Πετρίδης. Προσθέτει, όχι χωρίς αιχμές, ότι «σε αυτή τη δύσκολη ώρα, η κυβέρνηση θα συνεχίσει τη συνετή οικονομική διαχείριση μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης. Θα συνεχίσει δε, να επιζητά πολιτικές συναινέσεις με όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, που πρώτιστο μέλημα έχουν την έξοδο από την κρίση και όχι τα πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη».