Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, την περίοδο 2021-2023 θα προωθηθούν δράσεις για την πράσινη ανάπτυξη, συνολικού ύψους €510 εκατ. Οι συγκεκριμένες πιστώσεις έχουν περιληφθεί στο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2023. Αξίζει να σημειωθεί πως δράσεις και έργα, αξίας €151,9 εκατ., που αποτελούν το 30% του συνόλου των δαπανών θα υλοποιηθούν με συγχρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους. Συγκεκριμένα, την τριετία 2021-2023 θα παραχωρηθούν κονδύλια €233,8 εκατ. για περιβαλλοντική προστασία, €45,3 εκατ. για εξοικονόμηση ενέργειας, €217,3 εκατ. για δράσεις μείωσης των ρύπων και €13,6 εκατ. για τη διεξαγωγή ερευνητικών προγραμμάτων.
Αναλυτικά, για την επόμενη τριετία τα κονδύλια για την περιβαλλοντική προστασία περιλαμβάνουν δαπάνες για τη διαχείριση περιοχών «Natura» (€2,6 εκατ.), τις δράσεις για το σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης (€12,3 εκατ.), την αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (€37,4 εκατ.) και τη βιώσιμη ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών (€5 εκατ.). Τα κονδύλια για την εξοικονόμηση ενέργειας περιλαμβάνουν κρατική χορηγία προς το Πανεπιστήμιο Κύπρου, για κατασκευαστικά έργα και μελέτες για το φωτοβολταϊκό κέντρο Απόλλων και το ενεργειακό κέντρο του Πανεπιστημίου (€15,9 εκατ.) και επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ΑΠΕ στα δημόσια κτίρια (€10,4 εκατ.).
Εξάλλου, οι δράσεις για μείωση ρύπων περιλαμβάνουν δαπάνες για τις δημόσιες επιβατικές μεταφορές (€199,6 εκατ.) και το δίκτυο ποδηλατοδρόμων για σύνδεση των πανεπιστημίων με το κέντρο Λευκωσίας (€4,9 εκατ.). Οι συνολικές δαπάνες για τα ερευνητικά προγράμματα που θα πραγματοποιηθούν την τριετία περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ερευνητικά προγράμματα του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών (€3,6 εκατ.) και συμβουλευτικές υπηρεσίες για θέματα ΑΠΕ προς την υπηρεσία Ενέργειας (€2,4 εκατ.).
Τα κονδύλια στον προϋπολογισμό
Στον προϋπολογισμό του 2021, τον οποίο απέρριψε η Βουλή στις 17 Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση είχε περιλάβει κονδύλια για την πράσινη ανάπτυξη, ύψους €166,1 εκατ. Αρμόδια κυβερνητική πηγή δήλωσε στον «Φ» πως οι πιστώσεις θα είναι οι ίδιες και στον νέο κυβερνητικό προϋπολογισμό, ο οποίος υπολογίζεται να κατατεθεί στη Βουλή εντός του μήνα. Φέτος, το ποσό των €166,1 εκατ. θα διατεθεί ως εξής:
– Ποσό €73 εκατ. θα δοθεί για την περιβαλλοντική προστασία.
– Κονδύλια €16,2 εκατ. θα παραχωρηθούν για εξοικονόμηση ενέργειας.
– Ποσό €72,4 εκατ. θα δοθεί για την υλοποίηση δράσεων για μείωση των ρύπων.
– Κονδύλια €4,7 εκατ. θα παραχωρηθούν για ερευνητικά προγράμματα και για τη διεξαγωγή μελετών.
Εξάλλου, το 2022 οι δαπάνες για την πράσινη ανάπτυξη θα είναι ελαφρώς αυξημένες, καθώς θα δοθεί ποσό €177,3 εκατ. Από αυτά, ποσό €81,5 εκατ. θα διατεθεί για την περιβαλλοντική προστασία, €18,1 εκατ. για εξοικονόμηση ενέργειας, €73,6 εκατ. για δράσεις μείωσης ρύπων και €4,1 εκατ. για ερευνητικά προγράμματα και μελέτες.
Επίσης, το 2023 οι πιστώσεις για την πράσινη ανάπτυξη θα κυμανθούν στα €166,6 εκατ., από τα οποία ποσό €79,4 εκατ. θα παραχωρηθεί για την περιβαλλοντική προστασία, €11 εκατ. για την εξοικονόμηση ενέργειας, €71,4 εκατ. για δράσεις μείωσης των ρύπων και €4,9 εκατ. για ερευνητικά προγράμματα και μελέτες.
Ευρωπαϊκοί πόροι €2,6 δισ.
Στα πλαίσια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2021-2027 έχουν παραχωρηθεί στην Κύπρο ευρωπαϊκοί πόροι, συνολικού ύψους €2,6 δισ. Οι κύριες πηγές χρηματοδότησης είναι τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η Κοινή Αγροτική Πολιτική. Κάθε κράτος μέλος έχει την υποχρέωση να επενδύσει ένα ελάχιστο ποσοστό, κατά μέσο όρο 30%, από όλα τα ευρωπαϊκά ταμεία για την προώθηση έργων που συμβάλλουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Όπως επισημαίνει το Υπουργείο Οικονομικών, εφαρμόζοντας τα ποσοστά συμβολής του κάθε ταμείου στην επίτευξη των κλιματικών στόχων, καθώς και τα ποσοστά της απαιτούμενη εθνικής συγχρηματοδότησης ανά ταμείο, προκύπτει ότι πέραν του €1 δισ. κατ’ ελάχιστον, θα πρέπει να διοχετευτούν από τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της περιόδου 2021-2027 για χρηματοδότηση πράσινων επενδύσεων στην χώρα. Για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μέσω του οποίου θα διατεθεί στην Κύπρο περίπου €1 δισ. για την περίοδο 2021-2026, τουλάχιστον το 37% των δαπανών του σχεδίου θα πρέπει να είναι σχετικό με το κλίμα, με στόχο την επίτευξη των δεσμεύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση των εκπομπών και το 2030 και το 2050. Η επιλογή των έργων βρίσκεται σε στάδιο διαβούλευσης μεταξύ της ΕΠΣΑ, του Υπουργείου Οικονομικών και των υπουργείων.
Στη συνέχεια, θα υπάρξει και διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μεταξύ άλλων, προγραμματίζεται σειρά σχεδίων χορηγιών για ενεργειακή αναβάθμιση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε δικαιούχους, εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, σχεδίων χορηγιών για μείωση εκπομπών θερμοκηπίου, ενεργειακή αναβάθμιση νοσοκομείων και στρατοπέδων καθώς και έργων εγκατάστασης φωτολταϊκών στα σχολεία.
Πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση εντός του έτους
Πέραν των δράσεων και των έργων για την πράσινη ανάπτυξη, εντός του έτους θα προωθηθεί και η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση. Αναμένεται η σταδιακή εισαγωγή ενός «φόρου άνθρακα» για όλα τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στους τομείς της οικονομίας που δεν εμπίπτουν στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ). Ο φόρος άνθρακα θεωρείται ένα από πιο αποτελεσματικά δημοσιονομικά εργαλεία για τη μείωση των εκπομπών αερίων και η εισαγωγή του στην Κύπρο έχει στόχο να συμβάλει στη συμμόρφωση της χώρας με τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις της έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μεταξύ άλλων, αναμένεται η σταδιακή υιοθέτηση φόρου άνθρακα στις ρυπογόνες δραστηριότητες, στις ενεργοβόρες και επιβαρυντικές για το περιβάλλον υπηρεσίες και προϊόντα. Η πράσινη φορολογία θα προβλέπει την αύξηση της φορολόγησης στην κατανάλωση ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων, με την αντίστοιχη μείωση στη φορολόγηση των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, τα χρήματα που θα εισπράττει το κράτος για όσους ρυπαίνουν το περιβάλλον θα μεταφέρονται μέσω φοροελαφρύνσεων στους εργαζόμενους. Στην Κύπρο, η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση θα είναι υποστηρικτική της υλοποίησης της εθνικής στρατηγικής για το κλίμα και την ενέργεια, που έχει ως στόχο τη μείωση, την επόμενη δεκαετία, των θερμοκηπιακών αερίων κατά 24%.
Ταυτόχρονα, η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση θα δημιουργήσει τις συνθήκες για μια πιο δίκαιη και στοχευμένη φορολογία, που θα μειώσει το φορολογικό κόστος που επιβαρύνει την εργασία. Η πράσινη φορολογία συνδέεται και με τις δράσεις στις οποίες πρέπει να προχωρήσει η Κύπρος για να λάβει χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το υπουργείο εκτιμά πως η προώθηση της πράσινης ανάπτυξης θα οδηγήσει στη δημιουργία νέων, πράσινων θέσεων εργασίας και θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.